DERS   : ÖLÇME BİLGİSİ

HAFTA: 1

KONU  : TANIMLAMALAR

Harita: Coğrafya, tarih, dil, nüfus vb. olgularla ilgili yeryüzünün veya bir parçasının belli bir orana göre küçültülerek belli bir düzlem üzerinde çizilen taslağı.

Haritacı: Harita yapan kimse, kartograf.

Pafta: Büyük harita plan veya modeli oluşturan ayrı parçalardan her biridir.

Kadastro: Bir ülkedeki her çeşit arazi ve mülklerinin yerinin, alanın, sınırlarının ve değerlerinin devlet eliyle belirlenip plana bağlanması işi.

Kadastrolamak: Kadastro yapmak.

Tekniker(Teknikçi): Bir işin bilinen yönünden çok, uygulama ve pratik yönü ile uğraşan kimse.

Jeodezi: Yer ölçme bilgisi.

Jeofizik: Yeryuvarlığını ve atmosferi etkileyen doğal fiziksel olayların incelenmesi.

Elipsoidler:

1. Hayford elipsoidi 1909 (ED50 DATUM)

2. GRS80 Datum (BÖHÜY 1/5000 ve daha büyük ölçekli haritalar için)

3.WGS84 Datum (GPS ile elde edilen konum bilgisi)

*GPS80 ile jeofizik amaçlı konum belirlemede nokta yükseklikleri WGS84 referans elipsoidi üzerinde belirlenir. Ancak çoğu mühendislik çalışmalarında elipsoit yükseklikleri yerine jeoide göre tanımlanan ortometrik yükseklikler kullanılır.

*Ölçü alet ve metotlarında gerçek çekül doğrultuları (jeoid normalleri) esas alınırlar. Çekül doğrultuları aynı noktalardaki elipsoid normalleri ile bir açı yaparlar, bu açıya çekül sapması denir.

Jeoid(Jeopotansiyel yüzey): Her noktasında çekül doğrultusuna dik olan yüzey.

Referans Yüzeylerine Göre Jeodezi

1.Elipsoid jeodezisi

2. Küre jeodezisi      <5000 km2

3. Düzlem jeodezisi  <50 km2

veya

1. Yüksek Jeodezi:

a) Matematik

b) Fiziksel

2. Pratik Jeodezi:

Ölçü Birimleri:

1. Uzunluk Birimleri:                                         

2. Alan Birimleri:

• 1000m =1km
• 1.000.000m2=1km2
• 100m = 1hm
• 10.000m2=1ha
• 10m = 1dam 
• 1.000m2=1 dönüm /dekar(da)
• 1m=1m
• 100m2=ar
• 0.1m=1dm
• 1m2=1m
• 0.01m=1cm
• 0.01m2=1dm2
• 0.001m = 1mm
• 0.001m2=1cm2
• 0.000.001m2=1mm2
  

3. Açı birimleri:

Derece Cinsinden                                                 Grad Cinsinden

90Derece-100 Grad

180Derece-200 Grad

360Derece-400 Grad

Dönüşümler:

D/360 = G/400 = M/6400 = R/2

M:milyem   R: Radyan

Radyan Cinsinden

Bir çemberde yay birimi radyandır. Bir radyanlık yay, uzunluğu yarıçapa eşit olan bir yay parçası, bu yayı gören merkez açı ise bir radyanlık açıdır.

Çemberi tümü;

2πr/r =2π=6.2832

Radyanlık yaty ve merkez açısı 2π radyanlık açıdır.

Bir radyanlık açı ρ (ro) harfi ile gösterilir.

Küçük açılarda yay (b=arc α), bu yaya tekabül eden açının sinüs veya tg’ına eşit kabul edilebileceğinden,

b = arc α = sin α = tan α = αcc/ ρcc 

Ölçme aletleri:

Basit ölçme aletleri:

1) Jalon:2 m boyunda, 3-4 cm çapında, her 50 cm si değişik renklerde boyanmış (kırmızı-beyaz, siyah-beyaz) boyanmıştır.

2) Jalon sehpası: Sert zeminlerde jalonun düşey durmasını sağlar.

3) Çekül: Bir noktanın düşey izdüşümünün bulunmasında veya jalonun düşey duruma getirilmesinde kullanılan bir araç olup, bir ipe asılı, alt ucu sivri bir ağırlıktır.

4) Çelik şerit metre: 0,2-0,3 mm kalınlığında, 10-14 mm eninde çelikten veya invar adı verilen (%36 Nikel+%64 Demir) alaşımından yapılmış, 10, 20, 30 veya 50 m uzunluklu ölçü araçlarıdır. Ölçü işlerinde 20 m uzunluğunda, saplı ve her dm çizgisinde metreyi gösteren sayıların yazıldığı çelik şerit metreler tercih edilir.

5) Prizmalar: Ölçü sırasındaki dik açıların oluşturulması prizmalar yardımı ile yapılır. Bir noktadan bir doğruya dik inilmesi veya doğru üzerindeki bir noktadan doğruya dik çıkılmasında çift prizmalar kullanılır.

Ölçmenin Amacı:

Amaç-1: Arazideki noktalara koordinat vermek.

Amaç-2: Belirli koordinatları arazide işaretlemek.

Temel Ölçüler:

1) AÇI                                   2)KENAR                                             3)YÜKSEKLİK

Teodolit                                 Total Station                                    Nivo

1) Optik                                   1)Optik ve lazer şaküllü,              1) Optik otomatik

2) Elektronik                          2)Elektronik düzeç                         2) Dijital

Teodolit: Yatay ve düşey açı ölçmeye yarar. Bölümleri;

1) Yöneltme Düzeni (Dürbün)

2) Yatay Eksen

3) Taşıyıcılar

4) Alt yapı

5) Üst yapı

6) Asal Eksen (Düşey)

7) Düzeçler

8) Düşey bölüm dairesi

9) Okuma düzenleri

Düzeçler:  Bir doğruyu yataylamak veya düşeylemek için kullanılırlar. Teodolitin asal ekseninin düşeyliği düzeçler ile sağlanır.

1)Küresel Düzeç: Kaba düzeçleme yapılır.

2) Silindirli Düzeç: Hassas düzeçleme yapılır.

Ayrıca; dürbünün yöneltme ekseni zeniti gösterdiğinde düşey açı bölüm dairesinde sıfır okuması yapılabilmesi için bir silindirik düzeç veya otomatik bir düzen vardır.

Teodolitte hata kaynakları                        

1)Eksen hataları: Teodolitte başlıca dört eksen bulunur. Bu eksenlerin birbirlerine göre diklik şartları sağlandığı zaman eksen hataları giderilmiş olur. Bunun için alet üzerindeki düzeçler kullanılır.

- Yöneltme Ekseni (N): Kıllar şebekesinin kesim noktası ile objektifin merkezinden geçen doğrudur.

- Yatay Eksen  (Y): Dürbünün etrafında döndüğü eksendir (muylu ekseni).

- Asal Eksen  (V ): Alidat ve lembin etrafında döndükleri düşey eksendir.

- Düzeç Ekseni (D): Düzecin ayar noktasından düzeç dairesine çizilen teğettir.

Gerekli Şartlar

N dik olacak Y

D dik olacak V

Y dik olacak V

2)Diğer hata kaynakları: Aletlerin yapım hatası veya eskimelerinden kaynaklanan hatalardır. Periyodik olarak aletlerin kalibre edilmesini gerekli kılarlar.

DERS   : ÖLÇME BİLGİSİ

HAFTA: 3

KONU : HATALAR

 

Hatalar:

Yeryüzünde, ister bir kenar ister bir açı birkaç kez ölçüldüğünde her ölçü değeri arasında az çok farkların olduğu görülür. Ölçü hataları dediğimiz bu farklar, ölçüyü yapan kişi tarafından meydana gelebileceği gibi, ölçü aletlerinin hatalı olmasından ve atmosferik şartlardan da meydana gelebilir.

1)Kaba hatalar: Dikkatsizlik hatasıdır. İtinalı ölçüm ve kontrol ölçümü (ölçü tekrarı) ile giderilir.

2) Sistematik ve Düzenli hatalar: Ölçücüden, alet, ortam şartlardan kaynaklanan hatalardır. Ölçüler ne kadar tekrar edilirse edilsin sistematik hata aynı kalır. Ölçü sonuna düzeltme getirilerek giderilir.

3) Tesadüfü veya Düzensiz hatalar: Hata türleri içinde en tehlikeli olanıdır. Küçük miktarlardaki hatalardır. Ölçüleri bazen + bazen de – yönde etkiler. İstatistiğin konusudur ve yok edilemezler. İnsan yeteneklerinin sınırlı olmasından ve aletlerin tam yapılamayan ayarları nedeniyle ortaya çıkar. Ölçülerin tekrar edilmesi, ölçülerin ortalamasını alınması ile etkileri azaltılır. Kaba hatalarda olduğu gibi ölçülerin tekrarı suretiyle ya da düzenli hatalarda olduğu gibi ölçü sonuna düzeltme getirilerek giderme imkanı yoktur. Ancak belirli sınırlar içerisinde kalması sağlanabilir. (+) ve (-) işaretli hatalar hemen hemen aynı sayıda meydana gelirler ve küçük hata yapma ihtimalide büyük hata yapma ihtimalinden her zaman fazladır.

Hata, Gerçek Hata, Görünen Hata

Hata= Ölçü Değeri (L) – Olması Gereken Değer (X)

Ölçünün gerçek değeri Y önceden biliniyorsa (çoğu zaman bilinmez) bulunan hataya gerçek hata (ε) denir.

ε=L-Y

Gerçek değer çoğunlukla bilinmez ve hata hesabında buna en yakın olan kesin değer (X) kullanılır. Bu büyüklüğe ait ölçülerin aritmetik ortalaması kesin değeri vermektedir. Kesin değer kullanılarak hesaplanan hataya görünen hata (V) denir.

V=L-X

Bir ölçü dizisindeki V hataların toplamı sıfır olmaktadır.

Hata ile düzeltme ters işaretlidir. Hatalar ölçülere belli matematiksel hesaplama yöntemleriyle dağıtılırlar. Bu işleme hatanın dağıtılması ya da ölçülerin dengelenmesi denir.

Ölçmelerde yapılan hataların dağıtılabilmesi için, hatanın belirli bir değeri aşmaması gerekir. Bu sınır değere tolerans adı verilir.

Hata Fonksiyonları

Aynı uzunluğu, açıyı vb. hangi ekibin daha iyi ölçtüğünü V değerlerine göre karşılaştırmak çok zordur. Bunun için karşılaştırmada ölçülere ait hataların fonksiyonları kullanılır. En çok kullanılanları;

• Mutlak hatalar ortalaması (t)

                  t = ±     [Iε I]

                           n        

Ancak her t değeri, εi’ ler içindeki büyük sapmaları yeteri kadar ifade edememektedir.

• Muhtemel Hata (r)

Hatalar mutlak değerlerine göre sıralanır; hata sayısı tek ise ortadaki değer, çift ise orta durumda olan iki değerin ortalaması muhtemel hata olarak kabul edilir.

• Rölatif (bağıl) hata

Karesel ortalama hatanın kesin değere oranı rölatif hata olarak isimlendirilir ve paydaki değer 1 olacak şekilde oran oluşturulur.

• Karesel Ortalama Hata (m)

Gauss tarafından tanımlanmıştır. Çoğu zaman ortalama hata da denir. Ölçülerin doğruluk derecesi hakkında en isabetli fikri verir.

 

Tesadüfü veya Düzensiz hatalar/Kesin Değer ve Karesel Ortalama Hata:

Kesin değer;

                    L1 + L2 + …….+ Ln                  

      x =         

                               n

 Düzeltme;

       vi  = x - Li

Bir orijinal ölçünün ortalama hatası;

 

         m = ±             [vv]

                                   n-1                    

 

x aritmetik ortalamasının ortalama hatası (m1=m2=…mn=m ise);

 

                                                              m

        mx = ±             [vv]         = ±

                                  n(n-1)                       n

 

Örnek Problemler (Hatalar):

Örnek: Bir AB kenarı 5 kez ölçülüyor.

            AB m                                                       

                101.40                                  1. Kesin değeri?              

                101.36                                  2. Bir ölçünün ortalama hatası?

                101.44                                  3. Kesin değerin ortalama hatası?

                101.37

                101.38     

 

1. x = 101.40 + 101.36 + 101.44 + 101.37 + 101.38 = 101.39m ± 1.43cm

                                                                5

        2.   101.39 - 101.40

101.39 - 101.36

101.39 - 101.44                                

               101.39 - 101.37                                                      

               101.39 - 101.38                                 

                [ v ] = 0

             [ vv ] = 0.004              n-1 = 5-1 = 4                               

               

         m = ±             [vv]        = ±         0,001     = ± 3.2cm

                                   n-1                    

 

         3.                                                                           

           mx= ±           [vv]               = ±    m             = ±   3.2        = ± 1.43cm

                                  n(n-1)                       n                         5

 

Örnek: Bir AB kenarı 5 kez ölçülüyor.

            AB m                                                       

                455,28                                  1. Kesin değeri?              

                455,36                                  2. Bir ölçünün ortalama hatası?

                455,20                                  3. Kesin değerin ortalama hatası?

                455,24

                455,32     

 

1. x = 28+36+20+24+32 = 455,28m ± 2,83cm

                                  5

        2.   28 - 28 =0        0

28 – 36=-8      64

28 - 20   =8      64               

               28 - 24   =4       16                                                   

               28 - 32=-4      16                

                [ v ] = 0

             [ vv ] = 160                 n-1 = 5-1 = 4                               

               

         m = ±             [vv]        = ±            40          = ± 6.32cm

                                   n-1                    

 

         3.                                                                           

           mx= ±           [vv]               = ±    m             = ±   6,32        = ± 2.83cm

                                  n(n-1)                       n                         5

 

 

 

 

 

Örnek: Bir AB kenarı 6 kez ölçülüyor.

            AB m                                                       

                1162,3493                                           1. Kesin değeri?              

                1162,3464                                         2. Bir ölçünün ortalama hatası?

                1162,3596                                         3. Kesin değerin ortalama hatası?

                1162,3557

                 1162,3146

               1162,3160

 

1.        x =1162,3493+1162,3464+1162,3596+1162,3557+1162,3146+1162,3160

                                                                               6

     

                     =1162,34027 ± 8,12mm

                                                             

        2.   Düzeltmeler;

               vi  = x - Li

                              

               

         m = ±             [vv]        = ±         1978,83     = ± 19,9mm

                                   n-1                                5

 

 

         3.                                                    m                    1978,83

           mx= ±           [vv]               = ±                = ±                          = ± 8,12mm

                                  n(n-1)                       n                         30

 

               

         m = ±             [vv]        = ±         333,50     = ± 8,2cc

                                  n-1                                5

         3.                                                    m                      8,2

           mx= ±           [vv]               = ±               = ±                          = ± 3,3cc

                                  n(n-1)                       n                         6

               

         m = ±             [vv]        = ±         333,50     = ± 4,52cc

                                   n-1                                5

         3.                                                    m                      8,2

           mx= ±           [vv]               = ±               = ±                          = ± 1,85cc

                                  n(n-1)                       n                         6

Bütün kenarın hatası nedir?

M=±       m12 + m12     =         25+49    =± 8,6cm

 

M=±       m12 + m12     =        225+144    =± 19cc

Örnek:                                                                                                                                   B

    Ölçülen açılar şekilde gösterilmiştir.                                       α               β                              C           

                                                                                           A                                                γ                

M=±       m12 + m12     =        169+64   =± 15cc

DERS   : ÖLÇME BİLGİSİ

HAFTA: 4

KONU : DİK KOORDİNAT SİSTEMİ,

                BİRİNCİ TEMEL ÖDEV

 

 

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ:

 

Noktaların bir düzlem içinde birbirlerine göre konumlarını belirlemek için, birbirlerini dik açı altında kesen iki doğru kullanılır. Bu doğruların oluşturduğu sisteme Dik Koordinat Sistemi denir.

 

Eksenlerin kesişme noktasına orjin (başlangıç noktası) denir. Başlangıç noktasından itibaren kuzey yönü (+X), güney yönü (-X), doğu yönü (+Y) ve batı yönü (-Y) dir.

 

X ve Y koordinat eksenleri matematik ve trigonometriden farklı olup, X ve Y‘ler yer değiştirmiştir. Bilindiği gibi trigonometrik dairede açı başlangıcı yatay eksenden başlatılır, saat ibresinin ters yönünde büyür. Bu hareket jeodezik ölçme aletlerinin açı ölçme bölüm dairelerine ters düştüğü için açı başlangıcı düşey eksenden başlatılmış ve saat ibresi hareketi yönünde büyültülerek jeodezik daire oluşmuştur.

 

Dik koordinat sisteminin oluşturduğu düzlem üzerindeki herhangi bir doğrunun +X ekseni ile oluşturduğu açıya o doğrunun açıklık açısı veya sadece açıklığı denir.

 

Eğer düzlem dik kooedinat sisteminde +X ekseni kuzeye yönelik ise, herhangi bir doğrultunun +X ekseni ile oluşturduğu açıya o doğrultunun semt açısı veya sadece semti denir.

 

Şekil-1’de jeodezik birim daire üzerinde (trigonometrik değil) yönler ve bölgeler gözükmektedir. Başucu açısı (semt) daima kuzeyden başlayarak saat istikametinde ölçülür.

 

                                                           x(absis)

 

 

 

 

  

                                                                                                

                                                          y (ordinat)                 

 

 

 

 

 

 

 

                                                        Şekil-1

 

 

Her semt açısı aynı zamanda bir açıklık açısı olduğu halde, her açıklık açısı bir semt açısı demek değildir.

 

Tablo-2’de her bölgede ∆Y ve ∆X’in işaretleri ve başucu açısının (semt) hesap şekli görülmektedir.

 

 

	∆Y	∆X	(AB)
1	+	+	α
2	+	-	200 - α
3	-	-	200 + α
4	-	+	400 - α

 

 

 

 

 

 

 

                                                         Tablo-2

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                              B

           

                                                          

                                                           A

                                                                                                                    y

yb – ya= ∆y = AB.sin (AB)                          yb = ya+ ∆y   

xb – xa= ∆x = AB.cos (AB)                         xb = xa+ ∆x

yb – ya= ∆y = AB.sin (AB)                          yb = ya+ ∆y   

xb – xa= ∆x = AB.cos (AB)                         xb = xa+ ∆x

yb – ya= ∆y = AB.sin (AB)                          yb = ya+ ∆y   

xb – xa= ∆x = AB.cos (AB)                         xb = xa+ ∆x

yb – ya= ∆y = AB.sin (AB)                          yb = ya+ ∆y   

xb – xa= ∆x = AB.cos (AB)                         xb = xa+ ∆x

yb – ya= ∆y = AB.sin (AB)                          yb = ya+ ∆y   

xb – xa= ∆x = AB.cos (AB)                         xb = xa+ ∆x

yb – ya= ∆y = AB.sin (AB)                          yb = ya+ ∆y   

xb – xa= ∆x = AB.cos (AB)                         xb = xa+ ∆x

yb – ya= ∆y = AB.sin (AB)                          yb = ya+ ∆y   

xb – xa= ∆x = AB.cos (AB)                         xb = xa+ ∆x

tan (AB) =                =

AB  =                      =

tan (AB) =                =                =                                        (AB) = 328,5952

AB  =                      =                      = 255,84 m

tan (AB) =                =                =                                        (AB) = 50g

AB  =                      =                      = 14142,14 m

tan (AB) =                =                =                                        (AB) = 182,8439g

AB  =                      =                      = 10044,42 m

tan (AB) =                =                =                                        (AB) = 213,9440g

AB  =                      =                      = 9918,88 m

tan (AB) =                =                =                                        (AB) = 376,0481g

AB  =                      =                      = 1311,76 m

                                              

                                                 (AB)

                                        A

 

                                                              B         ß          (BC)

 

                                                                                               (BC)

                                                    (AB)            ß  

                                                                                   B

 

                                                          (BC)              C

                                            B

 

 

                       A

                                                               ß

                                                     (BC)                       C

 

 

 

                                                                                                                      C

 

 

 

 

NOKTA	Y	X	İstenen
A	3620,15	4111,29	ABC
B	2920,30	3680,21
C	3241,60	1925,34

ABC=188,4718 – 64,8540=123,6178g

                                                                                                                                     D

 

      A                                                                                                    (AB)

                                            (CD)             D                                                                ß

                                                                                                               C                               B                                         

                      ß                       (AB)                                         (CD)                                                                                                                                                                                                               

                                                                                                                  A

NOKTA	Y (m)	X (m)	İstenen
A	5214,43	15410,12	ABC
B	8408,36	10286,48	CBA
C	11206,44	13436,14

tan (BA) =                =

tan (BC) =                =

 

 

NOKTA	Y (m)	X (m)	İstenen
A	4200,00	5212,14	ABC
B	2419,94	2128,16	CBA
C	5100,00	3100,00

tan (BA) =                =

tan (BC) =                =

 

 

 

                                                                          [S]                 2                ∆x2 

                                                      sa                       ∆y1

                                          A                  ∆xa                                                                  y

                  ∆ya               sa

                     ∆Y                [S]                 ∆ya =   ∆Y. sa

                  ∆xa               sa

                     ∆X                [S]                 ∆xa =   ∆X. sa

[S] =     √ ∆Y2 +   ∆X2                     

∆yk =   ∆Y. sk                                              ∆xk =   ∆X. sk                             

∆yk =   ∆Y. sk                                              ∆xk =   ∆X. sk                             

 

                                                                                                                      B

                                                                               [S]                        

                                                                                                    ∆y1

                                          A                                                                                           y

                  ∆y1                h1

                     ∆X                [S]                 ∆y1 =   ∆X.h1 

                _ ∆x1              h1

                     ∆Y                [S]                 ∆x1 = - ∆Y. h1

∆y1 =   ∆X. h1                                            ∆x1 =   ∆Y.h1              

∆y1 =   ∆X. h1                                            ∆x1 =   ∆Y.h1              

∆y1 =   ∆X. h1                                            ∆x1 =   ∆Y.h1              

∆y1 =   ∆X. h1                                            ∆x1 =   ∆Y.h1              

tan (AB) =                =

AB  =                      =

tan (AB) =                =

AB  =                      =

tan (AB) =                =

AB =                      =

tan (AB) =                =

AB =                      =

• Sehpa ayak tespit vidaları gevşetilir, sehpa ayakları ölçücünün çene hizasına gelene kadar açılarak yükseltilir ve sıkıştırılır.
• Sehpa üçayağı zemine; ayaklar sabit kalmasını sağlayacak uygun zemine getirilerek, sehpa üstü düz olarak ve sehpa merkezi ölçü noktasının üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Sehpanın sağlam durması için ayaklara basılarak sehpa zeminde sağlamlaştırılır.
• Merkezleme işlemi çekül yardımıyla yapılır.

• Ölçü aleti kutusundan çıkarılıp sehpa üzerine konur ve sehpa vidasına sabitlenir. Sabitlenmene kadar alet bırakılmaz.
• Optik çekül ölçü noktasını gösterecek şekle getirmek için, aletin sehpa vidası gevşetilerek alet sehpa üzerinde kaydırılır ve tekrar vida sıkıştırılır.

• Küresel düzeç kabarcığının yakın olduğu sehpa ayağı gevşetilerek ayak boyu, kabarcık diğer iki ayaktan herhangi birisinin karşısına gelinceye kadar azaltılır. Sonra vida sıkıştırılır.
• Kabarcığın karşısında bulunduğu sehpa ayak boyu artırılarak (uzatılarak), kabarcık ortaya getirilir.
• Optik çekülden bakarak, alet noktadan kaydıysa düzeltilir ve tekrar küresel düzeç ayarlanır.

• Silindirik düzeç aletin iki ayağına paralel hale getirilir. İki ayak vidası aynı anda ters yönlere (ikiside içe veya ikiside dışa doğru) çevrilerek düzeç ortalanır.
• Silindirik düzeç aletin diğer ayağına dik hale getirilir ve bu yönde de düzeç kabarcığı ortalanacak şekilde aletin ayak vidası döndürülür.
• Alet etrafında ters yönlerde birkaç kez döndürülerek silindirik düzeç kontrol edilir. Kayma varsa işlem tekrarlanır.

• Aletin nokta üzerinde olması, küresel ve silindirik düzeçler kontrol edilir. Bozukluk varsa ilgili işlem adımları tekrar edilir.

• Yatay ve Düşey tespit vidaları gevşetilerek alet hedefe yönlendirilir ve vidalar sıkıştırılır.
• İnce ayar vidalarıyla alet hedefe kitlenir. Düşey açı ölçülecekse yatay kılın, yatay açı ölçülecekse düşey kılın hedef işaretine tatbiki yapılır.
• Baş hafifçe aşağı yukarı veya sağa sola hareket ettirilerek paralaks hatası olup olmadığı, yani hedefin görüntüsünün kıllar şebekesi düzlemine düşüp düşmediği kontrol edilir. Netlik ayarı yapılır.

 

                                                                        B

1. Dürbün I. Durumda A noktasına tatbik edilir ve buna ait a1 okuması yapılır.
2. Alet saat istikameti yönünde döndürülerek sağdaki B noktasına tatbik edilir ve b1 okuması yapılır.
3. Dürbün takla attırılarak II. Duruma geçirilir ve alidat saat ibresi yönünde döndürülerek B noktasına tatbik edilir ve b2 okuması yapılır.
4. Dürbün saat istikametinin aksi yönünde döndürülerek A noktasına tatbik edilir ve a2 okuması yapılır. Böylece 1 tam silsile açı ölçüsü tamamlanmış olur.